مناطق ویژة علم و فناوری، منظومه‌ای از امکانات علمی، صنعتی، تولید، آزمایشگاه، تحقیقات، زیرساخت‏ها و محیط‌های ارتباطی، نهادها و مؤسسات، افراد و اطلاعات هستند که با تکیه بر خلاقیت‌ها و نوآوری‌ها در یک گستره جغرافیایی و براساس یک نظام مدون و هم‌پیوند با اهداف و راهکار‏های معین هماهنگ شده و با جذب فرصت‌ها و سرمایه‌های علمی، اقتصادی، انسانی، ملی، منطقه‏ای و بین‌المللی و اشتراک منافع همه طرف‏های ذینفع و هم افزایی بین سازمان‏‏ها، مراکز و مؤسسات حاضر در منطقه، سبب ارتقاء نوآوری و در نتیجه توسعه‏ تولید، ثروت، رفاه ملی و ایجاد جامعه دانایی‏محور می‏شوند.

1-   اهداف ایجاد منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد

·             زمینه‌سازی برای تجمیع و هم‌افزایی عناصر مؤثر در منطقه 

·             ارتقاء و بهره‌وری در سرمایه‌گذاری‌های لازم از طریق هم پیوندی عناصر موجود برای توسعه اقتصاد مبتنی بر دانایی

·        ارتقا و تقویت جایگاه عناصر فعال در حوزه‌های مختلف منطقه و آماده سازی منابع بالقوه و پیوند آنها با عرصه اقتصاد بین‌المللی از طریق ایجاد شرایط هم افزایی و رقابتی

·           جذب و حفظ سرمایه‌های انسانی خلاق و شایسته و ایجاد اشتغال ارزش افزا و مشارکت مردمی

·           ایجاد تسهیلات حقوقی، خدماتی و اجرایی جهت راه‌اندازی خوشه‌های صنعتی مرتبط با فناور روز

·           ایجاد مشارکت دولتی و حمایت‌های معنوی و مادی از توسعه منطقه

2-          سیر مصوبه‌های قانونی و حقوقی در خصوص منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد

مصوبه‌‌های قانونی درخصوص تأسیس منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد در جدول 1 ارائه شده است.

جدول 1: مصوبه‌های قانونی مرتبط با تأسیس منطقه ویژه استان یزد

جدول 2: سوابق مطالعات انجام شده در استان یزد

3-      سوابق مطالعات انجام شده در استان یزد

به منظور تبیین مبانی نظری مناطق ویژه علم و فنّاوری و تدوین مدل کسبو کار منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد مطالعاتی توسط شرکت‌های مشاوره‌ای انجام شده است. مدل کلی سامان‌دهی مطالعات و نمادین و ؟؟؟؟ مطالعات به ترتیب در شکل 1 و 2 ارائه شده است.

4-      برنامه راهبردی منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد

·         هم‌پیوندی عناصر موردنیاز برای توسعه فنّاوری برتر و ارائه تسهیلات لازم در راستای:

·         چشم انداز/ منطقه

·         دغدغه‌های استراتژیک:

·         استراتژی‌های منطقه ویژه علم و فنّاوری:

·         طراحی مدل جامع کسب و کار منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد

در شکل زیر مدل جامع کسب‌و کار منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد آورده شده است.

5-      ویژگی‌های خاص منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد

·     ویژگی اول: عدم تمرکز دارایی ها و به خصوص زمین در منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد (یعنی منطقه ویژه علم و فنّاوری به دنبال تملک و واگذاری زمین نیست)

·         ویژگی دوم: ضرورت وجود یک سازمان عامل مستقل برای مدیریت یکپارچه و مستقیم در منطقه ویژه علم وفنّاوری یزد

·         ویژگی سوم: ضرورت وجود چابکی و هوشمندی در سازمان عامل

·         ویژگی چهارم: ایجاد هم افزایی از طریق برقراری ارتباط بین عناصر اصلی منطقه ویژه علم و فنّاوری

·     ویژگی پنجم: بر عهده گرفتن وظایف اصلی و خاص توسط سازمان عامل و پیشبرد اهداف و برنامه‌ها از طریق مدیریت شبکه عناصر در منطقه

·     ویژگی ششم: توزیع هزینه‏ها و استفاده از منابع موجود و پراکنده‌ی ذینفعان و عدم ورود مستقیم منطقه‏ی ویژه علم و فنّاوری به مسائلی از قبیل تأمین، تجهیز و راه‏اندازی مراکز جدید

·         ویژگی هفتم: ایفای نقش مکمل و ایجاد کننده حلقه‌های مفقوده توسعه علم و فنّاوری در استان از طرف منطقه‏ ویژه علم و فنّاوری

·     ویژگی هشتم: برقراری ارتباطات نزدیک و مستمر بین عامل مدیریت منطقه ویژه‏ علم و فنّاوری و مشتریان برای ارائه‏ی خدمات متناسب با خواسته‏ها و نیازمندی آنان

·         ویژگی نهم: ایجاد جریان درآمدی برای منطقه ویژه‏ علم و فنّاوری به‏منظور انجام هرچه بهتر وظایف

6-          محدوده فیزیکی منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد

هسته مرکزی منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد حول محور مواصلاتی مهریز- اردکان گسترده شده‌است. در عین حال گستره منطقه محدود نشده و تنها خواست و علاقه عناصر به میزان بهره‌مند شدن از حمایت هاست که تعیین کننده موقعیت استقرار عناصر است.

جذابیت منطقه برای استقرار عناصر در نزدیکی محور مذکور به مراتب بالاتر از موقعیت‌های دارای فاصله بیشتر است و این نیز تنها به دلیل محدودیت‌های فنی و فیزیکی در ارائه برخی خدمات خاص است.

در محدوده تاثیر مستقیم، برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ی ویژه، جدی‌تر، با تمرکز بالاتر و همراه با کنترل بیشتر خواهد بود و هرچه فاصله عناصر مستقر در منطقه از این محور مواصلاتی بیشتر شود، بهره­مندی از برخی حمایت‌ها کاهش می‌یابد (شکل 2).

وضعیت عمومی محدوده فیزیکی

فهرست زیرساخت‌های موجود در منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد در جدول 3 و شکل 3 ارائه شده است.

جدول 3: فهرست زیرساخت‌های موجود در منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد

 بر اساس مدل طراحی شده، صنایع اصلی استان در صورتی‌که شرایط لازم را احراز نمایند؛ می‌توانند در ردیف مشمولان حمایتی منطقه‌ی ویژه‌ی علم و فنّاوری یزد قرار گیرند.

·         ویژگی‎‌های مشتریان هدف

در گروه‏های مختلف مشتریان، مشتریان استان یزد در اولویت قرار دارند. با این نگرش، مشتریان هدف منطقه‏ی ویژه شامل مراکز آموزشی، مراکز علمی و فنّاوری، واحدهای صنعتی، سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی، مراکز رفاهی- تفریحی، مراکز بهداشتی- درمانی، شرکت‌های پیمانکاری و خدماتی و شرکت‌های بازرگانی فعال در سطح استان هستند که ویژگی‏های زیر را داشته باشند:

·         دوستدار محیط زیست؛

·         کم آب‌خواه؛

·         فعالیت در حوزه‏های منطبق با اولویت‏های فنّاوری‌های نوین استان، سند توسعه‌ی استان و اسناد کلان کشوری

·         فعال درتحقیق و توسعه

8-          عناصر و بازیگران منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد

عناصر و بازیگران فعال در منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد در جدول 4 خلاصه شده است.

جدول 4: عناصر فعال در منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد

9-          تفاهم‌نامه‌های امضاء شده بین عناصر اصلی و منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد

مواد تفاهم‌نامه‌های امضاء شده بین عناصر اصلی و منطقه ویژه علم و فنّاوری به شرح جدول 5 است.

جدول 5: مواد تفاهم‌نامه بین عناصر اصلی و منطقه ویژه علم و فنّاوری

10-  برنامه سازمانی منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد

الزامات : الزام آئین نامه و اسناد بالادستی

        لزوم وجود «هیئت اجرایی» و «سازمان عامل»

        لزوم تشکیل هیئت اجرایی با ترکیب مشخص به‏منظور هماهنگی، نظارت و مدیریت تأسیس و توسعه منطقه ویژه علم و فنّاوری در سطح استان

        لزوم ایجاد سازمان عامل استقرار و توسعه منطقه ویژه علم و فنّاوری به‏منظور مطالعه، تأسیس، مدیریت و توسعه منطقه

       ساختار حقوقی غیردولتی

        مطابقت با سیاست‌های کلی اصل 44 مبنی بر عدم دخالت دولت در فعالیت‌های اقتصادی جدید

الزام مطالعات

        ساختار چابک و قدرتمند

        برخورداری از ساختار مدیریتی و نظارتی با تمرکز بر استفاده از ظرفیت های استان

        وجود نهاد ارتباطی مستقیم با مشتریان

ساختار حقوقی

     ساختار حقوقی پیشنهادی جهت سازمان عامل توسعه و استقرار منطقه ویژه علم و فنّاوری یزد:

1.     غیر دولتی- غیرانتفاعی

2.     با تشکیلات و اساسنامه مشخص (شکل 4)